ارائه در مکان مناسب

از جمله پیش نیازهای ارتباط ارائه پیام در مکانی مناسب است. این مقوله از دو جنبه درخور بررسی است؛ اول این که پیام در مکانی مهم ارائه شود و دوم این که در صورت نبودن چنین مکانی مکان دیگری را برای ارائه بهتر پیام مهیا شود. برای مثال ارائه پیام در مسجد جامع با مسجد عادی تفاوت دارد یا ارائه پیام در روزنامه ای با روزنامه دیگر متفاوت است. این جاست که تأکید ائمه بر ارائه پیامهای مهم در حرم پیامبر و حضور ایشان در جوار حرم و همچنین ارائه پیامهای مهم در مسجد الحرام را میتوان به اهمیت ارائه پیام در مکانهای خاص تعبیر کرد.

تأکید امام رضا به گریه در جوار حرم پیامبر در زمان عزیمت به مرو از آن جمله است.(1) ۱. کافی، ج ۲، ص ۲۱۷ )

البته آماده بودن مکان مهم در همه جا ممکن نیست. بنابراین آماده کردن محیط مناسب برای ارائه پیام در مکانهای مختلف سرلوحه معصومین از جمله امام رضا بوده است؛ از آن جمله میتوان به سفارش امام رضا اشاره کرد برای اجاره مکانی که دارای دو در باشد تا رفت و آمد به آن برای مردم آسان باشد

استقبلت الرضاء إلى القادسية فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ لِي اکثر لى حُجرَةً لَهَا بَابَانِ بَابٌ إِلَى الخَانِ وَ بَابٌ إِلَى خارج...(2) صفار، محمد بن حسن بصائر الدرجات في فضائل آل محمد راه، تصحیح محسن کوچه باغی، ج ۱، ص ۲۴۶؛ خسروی، موسی، زندگانی حضرت علی بن موسى الرضاء، ص ۳۷. )

به استقبال حضرت رضا تا قادسیه رفتم خدمتش رسیدم و سلام کردم فرمود برایم یک خانه اجاره کن که دارای دو در باشد؛ یک در به مهمانخانه و یک در برای خروج.

ارائه در زمان مناسب

همان طور که مکان مناسب از پیش نیازهای ارتباط مؤثر است زمان نیز در به بار نشستن کلام تأثیری به سزا دارد از ارتباط با خالق گرفته تا ارتباطات میان فردی زمان مناسب در ایجاد ارتباط اهمیت ویژه ای دارد. چه بسا زمان نامناسب پیام را ضایع کند و از کارکرد آن به شدت بکاهد.

در احادیث رضوی نیز این زمان سنجی برای ارائه پیام به نیکی مشاهده می شود. نمونه بارز آن همت امام به انجام سنت رسول خدا و امیرالمؤمنین آن هم در روزی مانند عید فطر به عنوان زمان مناسبی برای ارائه پیام به جمعیت انبوه نمازگزاران است

و چون شب عید رسید مأمون شخصی را فرستاد و از حضرت درخواست کرد که سوار شود و به نماز عید رود و خود حضرت با مردم روبه رو شود و خطبه بخواند تا همه مطمئن شوند و آرامش دل یابند.... بالاخره امام دید مأمون سخت پافشاری میکند، گفت: ای امیر اگر مرا از این کار عفو کنی البته بیشتر دوست دارم اما اگر نمی پذیری پس ناچارم که من مانند رسول خدا (ص) و علی بن ابی طالب (ع) نماز بگزارم...(1) ا.کافی، ج ۱، ص ۴۸۹؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۵۰ )

در لسان احادیث رضوی برای بعضی از روزها و لحظات مانند صبح شنبه و پنج شنبه(1) همان، ص ۳۴ «اللهم بارك لأمتي في بكورها يَوْمَ سَبْتِهَا وَ خَمِيسها. ») یا بعد از عصر(2) همان، ص ۷۲ «الا تكتبوا عَلَى عَبْدِى وَ أَمَتِي ضَجَرَهُمْ وَعَثْرَتَهُمْ بَعْدَ الْعَصْرِ. »)

برکاتی ذکر شده است که به نظر می رسد کلام میتواند در این لحظات از تأثیر بهتری برخوردار باشد.