خدا بی آغاز و انجام است

امام رضا میفرماید: «همین که خداوند آفرینش خلایق را آغاز کرده دلیل بر این است که خود او را آغازی نیست؛ زیرا هیچ آغاز شده ای به وسیله دیگری نمی تواند آغازگر غیر خود باشد.(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق ابو جعفر محمد بن علی بن حسین، توحيد ۳۶ ح ۲)

خدا بود و چیزی با او نبود

امام رضا میفرماید قدم بی آغازی (خدا صفتی است که خردمند را به این نکته رهنمون میشود که هیچ چیز پیش از او نیست و در همیشگی بودنش یار و شریکی ندارد پس به اعتراف همگان و این صفت عاجز کننده برای ما روشن گشت که نه پیش از خدا چیزی بوده است و نه همزمان با او پس این سخن که پیش از خدا یا همزمان با او موجودی بوده نادرست است؛ زیرا اگر همزمان با او چیزی باشد در این صورت روا نخواهد بود که خدا آفریننده آن باشد.(عروسی حویزی عبد علی بن جمعه، نور الثقلين، ۷۵۱٫۱ ح ۲۱۱)

خدا زنده است

به نقل از یونس بن عبدالرحمن به ابوالحسن الرضاء عرض کردم برای ما چنین روایت شده است که خدا دانایی است بی آنکه کمترین جهلی در او باشد زندگی ای است که در او مرگی نیست و روشنایی ای است که به دور از هر تاریکی حضرت فرمود: چنین است او .(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق ابو جعفر محمد بن على بن حسين، توحيد ۱۲ ٫ ۱۳۸)

علم خدا در وصف نگنجد

امام رضا میفرماید: «خداوند متعال به علم موصوف شده است؛ نه به علمی حادث که با آن اشیاء را بداند و برای کار آینده اش از آن کمک بگیرد.(کلینی رازی ابو جعفر ثقة الاسلام محمد بن يعقوب بن اسحاق، کافی، ۱۲۲٫۱٫ ۲.)

خدا آفریننده است

امام رضا میفرماید: «ستایش خدایی را سزد که با قدرت و حکمت خویش اشیاء را آفرید و ابداع کرد؛ نه از چیز دیگر که اختراع صادق نیاید و نه به علتش تا در نتیجه ابداعی در کار نباشد او آفرید هر آنچه که خواست و هرگونه که خواست».(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین، توحید، ۹۸، ح ۵)

خدا تواناست

امام رضا آنگاه که به او گفته شد که آیا پروردگار تو می تواند دنیا را داخل تخم مرغی جای دهد، فرمود: «آری در چیزی کوچک تر از تخم مرغ هم می تواند زمین را جای دهد آن را در چشم تو که کوچک تر از تخم مرغ می باشد. جای داده است؟ اگر چشمانت را باز کنی آسمان و زمین و هر آنچه را که میان آسمان و زمین است مشاهده میکنی در حالی که اگر خداوند بخواهد تو را از دیدن آنها کور می گرداند.(همان ۱۳۰ ح ۱۱)

خدا سخنگوست

امام رضا در پاسخ به این پرسش مأمون که پرسید: اگر پیامبران معصوم اند چگونه رواست که کلیم الله نداند خداوند متعال دیدنی نیست و از او چنین خواهشی کند؟ فرمود: «کلیم الله موسی بن عمران میدانست که خداوند برتر از آن است که به چشم دیده شود اما هنگامی که خداوند عزوجل با او به نجوا سخن گفت و مقربش داشت نزد قوم خویش بازگشت و به آنها اطلاع داد که خداوند عزوجل با او سخن گفته و مقربش داشته و با وی به نجوا پرداخته است. قومش گفتند هرگز سخنت را باور نمیکنیم مگر این که ما نیز همانند تو سخن خدا را بشنویم.... پس موسی آنها را به سوی کوه سینا برد و در دامنه کوه نگهشان داشت و خود بالای کوه رفت و از خداوند تبارک و تعالی خواست با وی سخن بگوید و گفتارش را به گوش آن مردم برساند پس خدای بلند نام با موسى سخن گفت مردم از بالا و پایین و راست و چپ و پشت سر و پیش رو شش جهت سخن او را شنیدند زیرا که خداوند عزوجل گفتار خود را در درخت پدید آورد و سپس از آن در اطراف پراکنده ساخت به طوری که آن را از

همه طرف شنیدند.(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین، توحید، ۱۲۱ ح ۲۴.)

خدا آشکار و نهان است

امام رضا میفرماید ظاهر بودن (چیرگی) او به این معنا نیست که خداوند بر فراز اشیاء سوار شده و روی آنها نشسته و بر ستیغ آنها گام نهاده باشد؛ بلکه به سبب قهر و چیرگی و قدرت او بر اشیاء است مثل این سخن که کسی عرب زبان گوید بر دشمنانم ظهور یافتم و خدا مرا بر خصمم ظهور داد. او از پیروزی و چیره آمدن بر دشمن و خصم خبر میدهد ظهور خدا بر اشیاء نیز چنین است به معنای قهر و غلبه و چیرگی و تسلط بر آنها میباشد. معنای دیگر ظاهر بودن خدا این است که او برای هر که طالبش باشد، آشکار است؛ و معنای دیگرش این است که چیزی بر او پوشیده نیست؛ و دیگر معنا این است که او هر چه را آفریده است تدبیر و اداره میکند پس کدام آشکار است که آشکارتر و پیداتر از خداوند تبارک و تعالی باشد؛ چرا که تو هر جا رو کنی آثار و نشانه های صنع او را میبینی و در وجود خودت نیز نشانه های او به اندازه کافی وجود دارد. اما ظاهر درباره ما به معنای کسی است که خود آشکار میباشد و حد و حدود معینی دارد پس ما و او در اسم ظاهر اشتراک داریم و در معنای آن اشتراک نداریم و اما باطن و نهان بودن خدا به معنای پنهان بودن او درون اشیاء نیست به این معنا که درون آنها فرو رفته باشد؛ بلکه به این معناست که علم و نگهداری و تدبیر او به درون اشیاء نیز همچون ظاهر و نمودشان نفوذ دارد».(کلینی رازی ابو جعفر ثقة الاسلام محمد بن يعقوب بن اسحاق، کافی، ۱۲۲٫۱٫ ۲. )

 امام رضا میفرماید: «خداوند آشکار است نه به واسطه حواس و تماس حسی؛ پیداست اما نه پیدایی ناشی از دیدن با چشم؛ نهان است، اما نه به سبب دور بودن.(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، ابو جعفر محمد بن علی بن حسین، توحید، ۳۷ ح ۲.)

امام رضا میفرماید: «خداوند نهان است نه با پوشیده بودن؛ آشکار است نه با قرار گرفتن در مقابل دیدگان».(همان، ۵۶٫ ۱۴)

خدا شنواست

امام رضا میفرماید: «پروردگار ما شنوا نامیده شده نه به این معنا که سوراخ گوشی دارد که با آن فقط ] صدا را می شنود، ولی با آن چیزی را نمیبیند مانند ما که سوراخ گوش داریم و با آن می شنویم لیک با آن نمی توانیم ببینیم».( ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، ابو جعفر محمد بن علی بن حسین، توحيد ۱۶۵ ح ۱۸)

 امام رضا میفرماید: «او» با همان چیزی که میبیند، می شنود و با همان چیزی که میشنود میبیند .... از آنجا که هیچ گونه لغت و زبانی بر او پوشیده نیست و شنیدن چیزی او را از شنیدن هم زمان چیزی دیگر باز نمی دارد

می گوییم: او شنواست اما نه مانند شنوایی شنوندگان (مخلوق).(همان، ۹٫۱۴۴)

خدا بیناست

امام رضا می فرماید: دیدن خدا نیز چنین است. او به واسطه سوراخ چشم نمیبیند؛ چنان که ما با سوراخ چشم خود میبینیم و از آن استفاده دیگری نمی توانیم ببریم. (کلینی رازی ابو جعفر ثقة الاسلام محمد بن يعقوب بن اسحاق، کافی، ۱۲۲٫۱٫ ۲.)

امام رضا میفرماید: «خداوند بیناست نه با این سو و آن سو افکندن اندام بینایی».(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین، توحید، ۵۶٫ ۱۴)

امام رضا میفرماید: از آنجا که هیچ امر پنهانی حتی همچون ردپای موری سیاه بر روی خرسنگی تیره در شبی تار در زیر زمین و دریاها بر او پوشیده نیست، می گوییم: او بیناست.(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین، توحید، ۱۶۵ ح ۱۸)

خدا لطیف است

امام رضا میفرماید لطیف بودن خدا به معنای کمی و باریکی و خردی نیست بلکه به معنای نفوذ علم و قدرت او در اشیاء و غیر قابل درک بودن است.(کلینی رازی ابو جعفر ثقة الاسلام محمد بن يعقوب بن اسحاق، کافی، ۱۲۲٫۱٫ ۲.)

امام رضا میفرماید: خداوند لطیف است اما نه به معنای لطافت جسمی».(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق، محمد بن علی بن حسین، توحید، ۳۷٫ ۲.)

امام رضا میفرماید: «گفتم او لطیف است چون هم موجودات لطيف بسیار خرد را آفریده و هم به چیزهای ظریف و ریز آگاهی دارد. آیا نشانه صنع او را در گیاهان ظریف و غیر ظریف و در آفریدن پیکرهای ظریف و ریز و ریز جاندارانی چون کک و پشه و ریزتر از اینها نمیبینی که تقریباً به چشم دیده نمی شوند و از بس ریزند نر و ماده آنها و نوزاد و کهن زادشان از یکدیگر بازشناخته نمیشوند؟ پس چون ریزی و ظرافت این چیزها را دیدیم ... پی بردیم

که آفریننده این موجودات نیز لطیف و ظریف است.(همان، ۱۸٫۶۳)

خدا آگاه است

امام رضا میفرماید: «آگاه کسی است که چیزی بر او پوشیده و چیزی از نظرش پنهان نمیماند آگاه بودن خدا از اشیاء ناشی از آزمودن و نتیجه گیری نیست، زیرا آزمودن و نتیجه گیری رسیدن از علمی به علم دیگر دو علم است و اگر این دو نبود علم و دانش وجود نداشت چه کسی که چنین باشد علم و دانشش از طریق و کسب به دست آید قبلاً عالم نبوده است و آگاهی خدا چون از این دو طریق به دست نمی آید؛ پس همیشه آگاه بوده است.(کلینی رازی ابو جعفر ثقة الاسلام محمد بن يعقوب بن اسحاق، کافی، ۱۲۲٫۱۱ ح ۲.)

صفات ذات و صفات فعل

 امام رضا میفرماید: مشیت و اراده از صفات فعل اند. بنابراین هرکس گمان کند که خداوند متعال همیشه مرید و خواهنده بوده است، موحد نیست.(ابن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق ابو جعفر محمد بن علی بن حسین، توحید ۵ ٫۳۳۸)