1 شکل و شمایل آن حضرت در هنگام خروج

شیخ صدوق در کتاب کمال الدین به سند خود از هروی روایت کرده است که گفت به حضرت رضا عرض کردم: علامت و نشانه قیام کننده شما در هنگام خروج چیست؟

فرمود: «علامت او این است که در سنین پیری است؛ ولی به نظر جوان میآید؛ به گونه ای که هر کس به او نگاه کند، می پندارد چهل سال از سن او گذشته است و از علامات و نشانه های دیگر او این است که گذشت ایام در او اثر نمی گذارد و تا هنگام اجل پیر و فرسوده نمی شود.( كمال الدين، ج ۲، ص ۶۵۲ ح ۱۲ و بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۵، ج ۱۶)

104

  و در همان کتاب از حضرت رضا روایت شده است که در ضمن حدیثی فرمودند: همانا قائم کسی است که هنگام خروج در سنین پیری است؛ ولی به شکل جوان ظاهر میشود». (کمال الدین، ج ۲، ص ۳۷۶ برای مطالعه کامل این حدیث رک ف ۴، ب ، ح ۱۳)

2 در هنگام خروج آن حضرت همه باید به سوی او حرکت کنند

شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا ، از حضرت رضا روایت کرده که ایشان از نبی مکرم اسلام نقل کرده اند: «بندگان خدا به خاطر خدا به خاطر خدا به سوی آن حضرت بشتابید؛ اگر چه لازم باشد سینه خیز بر روی برف و یخ حرکت کنید. زیرا او خلیفه الهی و جانشین من است». (عيون اخبار الرضا ، ج ۲، ص ۵۹، ج ۲۳۰ . برای مطالعه کامل این حدیث رک ف 5، ب ۳، ح ۲۰)

105

1 حقانیت و حتمیت رجعت

شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا، به سند خود از حسن بن جهم روایت کرده است که حضرت در جواب مأمون - که درباره رجعت پرسیده بود - فرمودند حق است رجعت در امتهای پیشین بوده و قرآن به آن ناطق است و رسول خدا هم فرمودند: هر آنچه در امتهای پیشین واقع شده در این امت نیز همان گونه تحقق پیدا میکند و فرمود هنگامی که مهدی از فرزندان من ظاهر شود عیسی بن مریم از آسمان فرود میآید و پشت سر آن حضرت نماز میخواند و فرمود ،اسلام غریبانه شروع شد و به زودی غریب می گردد و خوشا به حال غریبان یعنی آنان که در مسیر اسلام ثابت

بمانند.

عرض کردند ای رسول خدا سپس چه اتفاقی روی میدهد؟

120

فرمود: «حق به اهل آن باز خواهد گشت...... (عيون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۰۱، ح ۱ و بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۵۹، ج ۴۵ )

حمیری در قرب الاسناد از حضرت رضا و آن حضرت از امام باقر روایت کرده است به خدا قسم این رجعت از سنن الهی است و آنچه در میان امتهای پیشین واقع شده است ناگزیر در میان شما هم به وقوع می پیوندد. (قرب الاسناد، ص ۳۸۱، ح ۱۳۴۳ )

شیخ حسن بن سلیمان در کتاب مختصر البصائر، به سند خود از صفوان روایت کرده است که گفت از حضرت رضا شنیدم که درباره رجعت فرمود هر کدام از مؤمنین که با مرگ طبیعی از دنیا رفته باشد او سپس به دنیا بازگردند با کشته شدن دنیا را ترک میکنند و هر کدام با کشته شدن از دنیا رفته اند در رجعت به مرگ طبیعی از دنیا میروند (منتخب البصائر، ص ۶۹ ح ۶۳ و بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۶۶ ح ۵۹ . )

صدوق در کتاب صفات الشيعه به سند خود از فضل بن شاذان روایت کرده است که امام رضا فرمود: «... هر کس به توحید الهی اقرار کند و به رجعت و دو متعه حج و نساء اعتراف نماید و به سؤال قبر حوض کوثر ،شفاعت بهشت دوزخ صراط میزان برانگیخته شدن محشور شدن جزاء و

حساب ایمان داشته باشد او مؤمن واقعی و از شیعیان ما اهل بیت است. (صفات الشيعة، ص ۱۲۹، ح ۷۱ و بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۶۶

ح ۵۹ .)

121

کلینی در کتاب کافی نیز از حضرت رضا روایت کرده است. و اگر آن سرور اهل عالم حضرت بقية الله ارواحنا له الفداء قيام کند مشرکان خواهند گفت وای بر ما چه کسی ما را از آرامگاهمان برانگیخت؟ این همان وعده خداوند رحمان است و فرستادگان او راست گفتند(پس ۵۲) ». (کافی، ج ۸، ص ۲۴۷، ج ۳۴۶ برای مطالعه کامل این حدیث، رک: ف ۵، ب ۱، ح ۱۵)

شیخ عبدالله بحرانی صاحب کتاب عوالم گوید: استادم علامه بزرگوار محمد باقر مجلسی فرموده است به خط بعضی از بزرگان به نقل از شهید ثانی یافتم که صفوانی در کتاب خود و به سند خود روایت کرده است که از حضرت رضا درباره تفسیر آیه شریفه پروردگارا! ما را دوبار ،میراندی و دوبار زنده کردی(مؤمنون ۱۱ ) پرسیدند. فرمود: به خدا قسم این آیه درباره رجعت است. (بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۴۴، ح ۱۶۲ .)

122

استرآبادی در کتاب رجعت از شیخ طوسی نقل میکند که گفت: حضرت رضا دستور میداد این دعا را برای صاحب الأمر بخوانند: «اللهم ادفع عن وليك و خلیفتک و حجتك.... اللهم وصل على ولاة عهده و بلغهم امالهم و زد فی اجالهم و انصرهم.....

شیخ طوسی سپس اضافه کرده است بدان که این دعا را برای هر امامی در زمان خودش میتوان خواند و مولای ما صاحب الزمان نیز یکی از آنان است و لذا بر آن حضرت صدق می کند که بگوئیم خداوندا بر ولاة عهد او و امامان بعد از او... درود فرست و اگر چین نباشد این دعا عام نیست و همه را شامل نشده است و این نص به اضافه روایاتی که از آنان روایت شده در معنای رجعت امامان ما صریح است. (رجعت ص ۱۳۵، ح ۷۹ و مصباح المتهجد، ص ۴۰۹ )

شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا از آن حضرت روایت کرده است که در ضمن حدیثی فرمود: آنچه در امتهای پیشین بوده است بدون هیچگونه اختلافی در این امت نیز خواهد بود».) رجعت ص ۱۳۵، ح ۷۹ و مصباح المتهجد، ص ۴۰۹ (

123

شیخ طوسی در کتاب غیبت به سند خود از حسن بن علی خزار روایت کرده است که گفت علی بن ابی حمزه بر حضرت رضاه وارد شد و عرض کرد آیا شما امام هستید؟ فرمود: «آری». عرض کرد از جد شما حضرت صادق شنیدم که فرمود: «کسی امام نمیباشد مگر آن که برایش فرزندی باشد

امام فرمود: «ای پیر مرد آیا فراموش کردی یا خود را به فراموشی میزنی؟ امام صادق ها این گونه نفرمودند؛ بلکه فرمودند: امام نمیباشد مگر آنکه برایش فرزندی باشد؛ جز امامی که در زمان او حسین بن علی رجعت میکند که برای او دنباله یعنی فرزندی که امام باشد نیست عرض کرد فدای شما شوم درست فرمودید. همین گونه از جد شما شنیدم (غیبت طوسی، ص ۲۲۴ ، ح ۱۸۸ و بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۷۵، ح ۷۷ )

2 رجعت امیر المؤمنين على

شیخ طوسی در کتاب غیبت از حسن بن محبوب روایت کرده است که به حضرت رضا عرض کرد چه ندیی است که همه آن را می شنوند؟

حضرت فرمودند سه صدا در ماه مبارک رجب شنیده میشود. اول آن که میگوید آگاه باشید که ستمگران از رحمت خدا دور و ملعونند.

124

 دوم آن که میگوید ای گروه مؤمنان نزدیک شونده نزدیک شد و سوم آن که در خورشید بدنی را می بینند و گوینده آسمانی فریاد میزند این امیرالمؤمنین است که برای هلاک کردن ستمگران به دنیا بازگشته است. (غیبت طوسی، ص ۲۶۸ )

ابن شهر آشوب در کتاب مناقب از حضرت رضا روایت کرده است که در تفسیر این آیه شریفه برای آنان جنبنده ای را خارج میکنیم که با آنان سخن گوید(نمل، ۸۲ ) فرمود: «مقصود، امیر المؤمنين است». (مناقب ابن شهر آشوب، ج ۳، ص ۱۰۲ و بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۱۷، ح ۱۴۵)

125