دوره امامت امام رضا از سال ۱۸۳ تا ۲۰۳ با سه خلیفه عباسی معاصر بود و شرایط اجتماعی سیاسی و مذهبی متفاوت در هر یک از این دوره ها سبب شد امام سلام در زمان هر یک از خلفاء در تقابل با سیاستهای خلیفه وقت و مقتضیات زمانی و مکانی مواضع مختلفی را اتخاذ کنند. پس از شهادت امام کاظم السلام امام رضا علام به مدت ده سال تا سال (۱۹۳) با حکومت هارون الرشید؛ و از پس از مرگ هارون الرشید پنج سال تا سال (۱۹۸) با امین و یا درگیری های میان امین و مأمون و از سال ۱۹۸ تا ۲۰۳ با مأمون معاصر بوده اند. در زمان هر یک از این خلفا شاهد دگرگونی و تحولاتی در ساختار حکومت عباسی هستیم که شرایط جدیدی را در مقابل امام سلام و شیعیان قرار می دهد. در زمان خلفا (هارون الرشید امین و مأمون بسته به شرایط زمانی و مکانی و نیز ویژگی های شخصیتی آنان، وضعیت علویان نیز تغییر میکرد و شناخت فرصتها و تهدیدها اتخاذ مواضع صحیح برای حیات شیعه امری حیاتی به شمار می رفت در این بخش تا حد امکان وضعیت مذهبی اجتماعی و سیاسی را در دوره امامت امام رضا ع مورد بررسی قرار داده ایم که در این بررسی ضمن تبيين وضع موجود با رویکردی سیاسی ) کوشیده ایم وضعیت امام و مواضع امام رضا را بازنمایی کنیم و در انتهای بحث فعالیت های تبلیغی و فرهنگی و مواضع سیاسی حضرت در دو بخش کلی مورد بحث قرار گرفته اند. نخست از زمان هارون تا پیش از ولایت عهدی و دوم؛ پس از ولایت عهدی در مورد جرایی چنین دسته بندی باید گفت تشابهات (نسبی) زمانی و مکانی در آن شرایط اجتماعی - سیاسی و نیز تفاوت در نوع مواضع حضرت رضا السلام در دو مقطع یاد شده دلیل چنین دسته بندی بوده است.