صفات ویژگیهای امام سلام و ولایت امام

امام رضا علیه السلام سعادت جامعه انسانی را در گرو اطاعت از اولی الامر میدانند. محمد بن فضیل گوید از حضرت رضا م پرسیدم تفسير قُل بفضل الله و برحمته فبذلك فليفرحوا هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ» را بیان فرمائید فرمود به ولایت محمد و آل محمد بهترین خیرها را مردم در دنیا به دست خواهند آورد. همچنین از حضرت در تفسير آيه «علامات» و بالنجم هُمْ يَهْتَدُونَ» (نحل: (١٦) علامات هدایت کننده را ائمه و ستاره را رسول خدا ﷺ معرفی می فرمایند. (عطاردی، ۱۳۹۷: ۵۱۸)

آنچه در روایات در مورد ویژگیهای امام نقل شده بدین شرح میباشد:

- پیامبر امین مردم و پس از پیامبر اهل بیت وارث ایشانند و ائمه امنای پروردگار در زمین هستند.

- علم منایا و بلایا و انساب عرب در نزد ائمه قرار دارد و حقیقت ایمان هر کس در نزد ایشان است. امام در مورد شیعیان واقعی و شناخت آنان آگاهی کامل دارند و نام شیعیان را محفوظ و مضبوط می دانند.

- تنها طریق هدایت ائمه اطهار هستند و هر کس با ایشان نباشد مسلمان نخواهد بود (عطاردی (۵۳۲-۵۳۴ ۱۳۹۷

- عظمت مقام امام تا آنجاست که اعتقاد به امامت از لوازم توحید معرفی شده است.

ضرورت نصب امام به طور خاص

شیعه معتقدست که نصب امام بر خدا واجب و هیچ زمانی نباید زمین از وجود امام خالی باشد، چون امام لطف در دین است و لطف بر خدا واجب پس امامت واجب است. بر اساس آیات قرآن، امامت را هم به طور مطلق و هم با بار ارزشی مثبت و هم منفی به کار برده اند؛ آن جا که امام اهل آتش باشد. از ارزش منفی برخوردار است و آن جا که امامت برای متقیان باشد ارزش مثبت دارد. هم چنین اگر خداوند کسی را به امامت امتی برگزید آن جا امام دارای مقام شایسته ای خواهد بود؛ چنانکه خدای سبحان به ابراهیم این مقام را عنایت فرمود. از نگاه شیعه امامت همواره با بار ارزشی مثبت استعمال میشود ارزش حقیقی امامت در مقتدا بودن امام است؛ زیرا امامت به این معنا از سنخ حقایق به شمار میرود اما به معنای ریاست دنیایی و خلافت از سنخ اعتبارات است. هدایت مقتدایانه و پیشوایانه امام هدایتی حقیقی است که انسان ها را به حق می رساند. اما در ریاست اعتباری چنین چیزی ملحوظ نیست. امام رضا ام درباره نصب امام چنین می فرمایند. شان امامت بالاتر از فهم و عقول مردم است که بتوانند (حقیقت) جایگاه آن را درک کنند و چون نقصان در آنها وجود دارد صلاحیت تعیین و نصب امام را ندارند. هَلْ يَعْرِفُونَ قَدْرَ الإمامة ومحلها من الأُمَّهُ فَيَجُوزَ فِيهَا اخْتِيَارُهُمْ إِنَّ الْإِمَامَةَ أَجَلُّ قَدْراً وَأَعْظَمُ شأناً وأغلى مكانا .....نصب امام به طور خاص از طرف خداوند صورت می گیرد. «إِنَّ الْإِمَامَةَ خَصَّ اللهُ بِهَا إِبْرَاهِيمَ الخَلِيلَ لا بَعْدَ النُّبُوَّةِ وَالْخُلَّة مَرْتَبَةً ثَالِثَةٌ وَ فَضِيلَةً شَرَّفَهُ بِهَا وَ أَشَادَ بِهَا ذِكْرَهُ فَقَالَ عَزَّ وَجَلَّ إنى جاعلك للنَّاس إماما ..... (شیخ صدوق، ۲۱۷٫۱:۱۳۷۸). منصب و مقام امامت و ولایت هیچگاه به ظالمان نمی رسد. امام رضا السلام حتی در حضور مأمون امامتشان و بر حق بودنشان را به صراحت اعلام می کردند و به نظر میرسد این مسئله از مسائلی بوده که امام اسلام در آن تقیه را مجاز نمی دانسته اند. از حسن بن جهم نقل شده روزی به مجلس مامون رفتم حضرت رضا السلام نیز حضور داشت دانشمندان و عقیده شناسان از فرقه های مختلف اجتماع کرده بودند یکی از دانشمندان از حضرت رضا السلام پرسید آقا بفرمائید مدعی امامت باید دارای چه شرایطی باشد در جواب فرمود با نص و تصریح به امامت او و دلایل گفت: چه چیزها از جمله دلائل امامت است فرمود علم و استجابت دعا.... مجلسی، ۱۴۰۳: ۱۳۴٫۲۵).