سیره امام رضا  ( صص 296-290 ) شماره‌ی 6417

موضوعات

سيره امام رضا (عليه السلام) > سيره سياسی > سفر امام رضا (عليه السلام) از مدينه تا مرو > اعتقاد مردم به مکانهای منتسب به حضرت

خلاصه

به عنوان نمونه مسجد امام رضا در اهواز یکی از قدیمی ترین نقاطی است که در ایران به نام امام رضا - علیه السلام - وجود دارد. جدای از ابودلف یاقوت هم از پل شوشتر در اهواز و مسجدی که به نام امام رضا - علیه السلام - روبه روی آن بوده یاد کرده است. دو نقطه منسوب به امام رضا - علیه السلام - در شهر شوشتر است یکی از آنها کمی دورتر از پل شاه على و لشكر و دیگری در شرق شوشتر نزدیک رودخانه شطیط بر این بنای دوم تاریخی از سال ۱۰۹۴ دیده میشود.

متن

مرو که به عنوان یادگار مرور ایشان از این راه بر جای مانده اشاره میشود. توجه به حفظ آثار برجای مانده از مسیر امام در شهرها و مناطقی که به نحوی محل استقرار امام بوده نشان از علاقه ویژه مسلمانان به آن امام همام است. هر چند ممکن است درباره برخی از این مکانها و ارتباط آنها با امام رضا - علیه السلام - خبر درستی نداشته باشیم. به عنوان نمونه مسجد امام رضا در اهواز یکی از قدیمی ترین نقاطی است که در ایران به نام امام رضا - علیه السلام - وجود دارد. جدای از ابودلف یاقوت هم از پل شوشتر در اهواز و مسجدی که به نام امام رضا - علیه السلام - روبه روی آن بوده یاد کرده است. دو نقطه منسوب به امام رضا - علیه السلام - در شهر شوشتر است یکی از آنها کمی دورتر از پل شاه على و لشكر و دیگری در شرق شوشتر نزدیک رودخانه شطیط بر این بنای دوم تاریخی از سال ۱۰۹۴ دیده میشود. قدمگاه دیگری هم در شرق شهر دزفول موجود است. ۵ همه اینها به نام امام رضا - علیه السلام - دیمی قرار دارد که این دیمی نامی برگرفته از منطقه است. دو بقعه دیگر یکی در دزفول و دیگری در شوشتر با نام شاخر اسون وجود دارد. دو بقعه دیگر در شوشتر با نامهای امام ضامن در حوالی کنارستان و بقعه امام رضا در حوالی بلوک عقیقی وجود دارد. محلی هم به عنوان قدمگاه امام رضا در جنوب آبادی کهنک در حوالی شوشتر وجود دارد. در شهر ارجان که در قدیم شهر آبادی بوده و اکنون در یک فرسخی آن بهبهان با قدمت سیصد ساله وجود دارد محلی با نام قدمگاه یا مسجد امام رضا - علیه السلام - است که گفته شده  حضرت در حرکت خود به خراسان در اینجا نماز خوانده اند. مسجد قدمگاه امام رضا - علیه السلام - در ابرقو مشهور به مسجد بیرون هم از مکانهایی است که شناخته شده و آثاری از آن بر جای مانده است. در شهر یزد هم چندین قدمگاه وجود دارد از جمله آنها قدمگاه خرانق (مشهدک است خرانق در شصت کیلومتری شهر یزد قرار دارد. تاریخ این قدمگاه بر اساس کتیبه موجود در آن مکان به قرن ششم هجری باز میگردد. در این کتیبه آمده است. لا اله الا الله محمد رسول الله امیرالمؤمنین به تاریخ ست و تسعين مائة على بن موسى الرضا اینجا رسیده است و در این مشهد فرود آمد و مقام کرد و به تاریخ سنه اثنی و تسعین و خمسمائه خراب بود و از جهد بوبکر بن علی ابی نصر فرمودند و به  دست ضعیف پر گناه یوسف بن علی بن محمد بنا واکرده شد خدایا بر آن کس رحمت کن که یک بار قل هو الله به اخلاص در کار آنک فرمود و آن که کرد و آن که خواند کند کتبه يوسف بن على بن محمد في شهر بيع الاول سنة خمس و تسعين و خمسمائة. به یقین در آن حوالی ارادتمندان به حضرت رضا - عليه السلام - زندگی میکرده اند که این بقعه را سرپا نگاه داشته اند. اثر تاریخی دیگر مربوط به آثار سفر امام رضا - علیه السلام - قدمگاه ده شیر در فراشاه است. این قدمگاه در کنار جاده تفت به ده شیر و در مرکز فراشاه قرار دارد. کتیبه ای که در محراب بنای آن وجود دارد حکایت از آن میکند که گرشاسب بن علی از امرای کاکویه دیلمی در سال ۵۱۲ آن مکان را ساخته است. بنای مزبور در همان عصر به نام مسجد مشهد على بن موسى الرضا شهرت داشته است. کتیبه برجای مانده چنین است. حاشیه اول: بسم الله الرحمن الرحيم ذلك الذى يبشر الله عباده . خط دوم: لا اله الا الله محمد رسول الله در زیر آن علی ولی الله با خط جدیدتر به آن الحاق شده است خط سوم: بسم الله الرحمن الرحيم قد افلح المؤمنون . خط چهارم بسم الله الرحمن الرحيم قل هو الله احد. امر بعمارة هذا المسجد المعروف بمشهد على بن موسى الرضا  العبد المذنب الفقير الى رحمة الله تعالى کرشاسب بن علی بن فرامز ابن علاء الدوله تقبل الله منه في شهور سنة اثنى عشرة و خمس مائة در محله دارالشفای یزد مسجدی با نام مسجد فرط یا پتک وجود دارد که بسیار کهن و قدیمی است. داستان بنای این مسجد به زمان خروج ابو مسلم خراسانی بر میگردد. گفته شده است که امام رضا - علیه السلام - چون در سفر خراسان به یزد آمد در این مسجد نماز گزارد. اکنون نیز یکی از حجرات مسجد به نام صومعه امام رضا شناخته میشود. این مسجد در سال ۱۰۸۷ باز سازی شده است. سنگی در صومعه وجود دارد با این عبارت وقف کرد بر صومعه متبرکه امام علی موسی الرضا میرک شربت دار  دو سنگ نوشته یکی با تاریخ ۵۱۶ در موزه آستان قدس مشهد و دیگری با تاریخ ۵۴۷ در موزه فریر گالری واشنگتن مربوط به مسجد مشهد امام رضا موجود است که هر دو نشانی است از قدمگاههای یزد و دیگر حضور مسلمانان علاقه مند به امام رضا - علیه السلام - در این دیار متن هر دو سنگ را آقای افشار چاپ کرده اند. عبارات سنگ مورخ ۵۱۶ چنین است: حاشیه اول: بسم الله الرحمن الرحیم و نام دوازده امام حاشیه دوم: بسم الله الرحمن الرحيم و آیه انما ولیکم الله حاشية سوم امر بعمارة المشهد الرضوى على بن موسى الرضا - علیه السلام - المذنب الفقير الى رحمة الله ابوالقاسم احمد بن علی بن احمد العلوى الحسيني تقبل الله منه. پیشانی: الله اکبر متن هذا مقام الرضا - عليه السلام - اقبل على صلواتك و لا تكن من الغافلين شعبان سنة ستة عشر و خمس زير: مائة عمل عبدالله بن احمد مره سنگ نوشته دوم حاشیه اول: آیه ۱۷ و ۱۸ آل عمران حاشیه دوم و سوم بسم الله الرحمن الرحيم و نام چهارده معصوم پیشانی آیه تطهیر متن سوره اخلاص و این جمله امر بعمارة هذا المسجد المعروف بمشهد على بن موسى الرضا عليه السلام العبد المذنب الى رحمة الله تعالى جنيد بن عمار بر الفاد نقطه فاء مشخص نیست. زیر سنگ فى سنة سبع و اربعين و خمس مائة عمل احمد بن محمد بن احمد اسک. مسجد دیگری با نام مسجد قدمگاه در شهر یزد در محله مالمیر خارج حصار وجود دارد. در روستای بافران در پنج کیلومتری نائین درختی وجود دارد که مردم آن را موم رضا مینامند و چنین شهرت دارد که امام رضا - علیه السلام - زیر این درخت غذا تناول فرموده اند. مردم هم در روز عاشورا  و بیست و یکم رمضان در آنجا جمع میشوند. گفته شده که شاه عباس هم در آنجا بنایی ساخته بوده است. در خود نائین هم قدمگاه مسجد قدیمان وجود دارد. گفته شده که حضرت در این مسجد نماز خوانده است. ایضا در نائین حمام و مسجد امام رضا وجود دارد که گفته شده حضرت در آنجا استحمام کرده و در مسجد نماز خوانده است. این دو در محله گودالو در نائین قرار دارند در پشت مسجد کلوان هم قدمگاهی وجود دارد که منسوب به امام رضاست. رافعی نوشته است که قد اشتهر اجتيار على بن موسى الرضا بقزوين و يقال انه كان مستخفيا فى دار داود بن سلیمان غاری ۳ شهرت دارد که علی بن موسی الرضا از قزوین عبور کرده و گفته شده که در خانه داود بن سلیمان غازی پنهان بوده است. نیز گزارش شده است که امام رضا - علیه السلام - از نطنز گذشته و محلی که اکنون به نام قدمگاه علی - علیه السلام - شهرت دارد مربوط به توقف امام رضا - علیه السلام - در این شهر است. همچنین گزارش شده است که امام رضا - علیه السلام - از دامغان گذشته و در محلی با نام آهوان چند آهو خدمت آن حضرت رسیده اند. ۵ ورود امام رضا - علیه السلام - به نیشابور در منابع فراوانی آمده است.  گذشته و در محلی با نام آهوان چند آهو خدمت آن حضرت رسیده اند. ورود امام رضا - علیه السلام - به نیشابور در منابع فراوانی آمده است. شیخ صدوق از ورود آن حضرت به محله «فرد» در نیشابور یاد کرده و نوشته است که تاکنون نیمه دوم قرن چهارم در آن محل حمامی بنا شده که به حمام رضا مشهور است. همچنین در بیست و شش کیلومتری نیشابور قدمگاه معروف منسوب به امام رضا - علیه السلام - موجود است و به این نام شهرت دارد جایی هم با نام عین الرضا در محلی با نام حمراء " شناخته شده بوده است. از جایی نیز با نام پسنده که محل اقامت امام بوده و ایشان از آن راضی بوده و به همین دلیل از آن با عنوان پسنده یاد شده نام برده شده است. 

 

مخاطب

جوان ، میانسال

قالب

کارگاه آموزشی ، کتاب داستان كوتاه