مادر آن حضرت

مادر امام رضا به نام سکن النوبيه يا تكتم، ام ولدى بود که مادر امام موسی كاظم الله (حميده او را خرید و چون وی را در دین و خرد از دیگر افراد برتر یافت به فرزندش بخشید و او را گفت هرگز کنیزی بهتر و برتر از او ندیدم و تردید ندارم که از او سلاله ای پاک پدیدار شود. او را به تو میبخشم و سفارش میکنم که در حق او به نیکی عمل نمایی

ابن بابویه به سند معتبر روایت کرده است که چون حمیده نجمه (مادر امام رضا ء ) را خرید، شبی حضرت رسول اکرم را در خواب دید که به وی فرمود: ای حمیده نجمه را به فرزند خویش موسی عطا کن که از آن دو فرزندی به دنیا آید که بهترین فرد در روی زمین باشد، بدین سبب حمیده نجمه را به آن جناب امام کاظم ) بخشید. (عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۶)

ابن بابویه در سندی دیگر از هشام آورده است که امام موسی کاظم الله از وی (هشام) می خواهد تا به اتفاق حضرت به بازار برده فروشان رفته و کنیزی را برایش خریداری نماید.

هشام میگوید چون به محل مورد نظر رفتیم تاجری را یافتیم که از مغرب آمده و کنیزانی را همراه خویش آورده بود.

حضرت از او کنیزی را طلب نمود او نه کنیز را به امام الله عرضه کرد. حضرت از او خواست تا اگر کنیزی دیگر در اختیار دارد عرضه کند.

آن مرد گفت جز کنیزی ،بیمار کنیزی دیگر در اختیار ندارم.

امام علیه السلام آن را طلب نمود، اما مرد مضایقه کرد.

حضرت بازگشت و فردای آن روز مرا با کیسه ای زر فرستاد تا به هر قیمتی که تاجر گفت آن کنیز را خریداری نمایم و من نیز با قیمتی گزاف آن کنیز را خریداری کرده و نزد حضرت بردم. (همان جلاء العيون، ص ۹۲۷)

هشام می گوید چون کنیز را خریداری کردم آن مرد از من خواست که همراه دیروز خود را معرفی کنم و من نیز امام الله را معرفی کردم.

او گفت: چون آن کنیز را از دورترین شهرهای مغرب خریدم زنی از اهل کتاب مرا دید و درباره آن کنیز سئوال کرد.

گفتم او را برای خودم خریدم

آن زن گفت: مقام و منزلت این کنیز بالاتر از آن است که چون تویی با او در آمیزی، زیرا خداوند مقدر فرموده است او با فردی ازدواج کند که از وصلت آن دو، فرزندی پدیدار شود که در شرق و غرب نظیر آن وجود نداشته باشد. (عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵ - ۱۴)

هنگامی که علی بن موسی الرضا پای به عرصه وجود نهاد، پدرش امام موسی کاظم ) نام مادرش را به سبب پاکی و نجابتش «طاهره» نامید.

نام مادر امام رضاعی را «خیزران» (تذكرة الخواص ص ۳۶۱)، «تکتم» (عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵.)، «روی» (الصراط السوی، ص ۱۶۹)، «نجمه» (کشف الغمه، ج ۳، ص ۱۰۲)، «ام البنين» ( ارشاد، ص ۳۴۲) و نیز سكن»، «سمانه»، «صفر» و «شقراء النوبیه» (كشف الغمه، ج ۳، ص ۱۵۳ مناقب، ج ۲، ص ۳۹۶؛ منتهی الامال، ص ۱۷۲ هدایتگران راه نور، صص ۷۱۳ و ۷۱۴) گفته اند.

وی از اشراف اندلس بود که در محضر «حمیده» مادر امام موسی کاظم پرورش یافت را آموخت و به سرعت توانست مدارج عالی کمال را طی نماید.

او در عبادت و مناجات و ذکر خدا بسیار کوشا بود و بدان عشق می ورزید تا آنجا که از بستگان خویش خواست تا دایه ای برای فرزندش بیابند که در پرستاری نوزادش وی را یاری دهند تا او فرصت بیشتری برای عبادت و ذکر پروردگار بیابد. (عيون اخبار الرضا، ج ۱، صص ۱۵ - ۱۲)

مادر امام رضا الله زنی با کدامن پرهیز کار دارای روحی بزرگ و در میان زنان مسلمان صاحب مقامی بالا بود او شخصیتی وارسته و در دین و عقل و شرف ممتاز بود. بانویش «حمیده خاتون» را بسیار گرامی میداشت و از روی احترام هرگز در مقابلش نمی نشست.