شخصیت و مقام مادر حضرت رضا علیه السلام

والده ي ماجده ی حضرت رضا(ع) دارای نامهای متعدد بوده است؛ مانند نجمه طاهره ، ام البنين ، سمانه ، آوری ، تکتم و غیره حميده خاتون والده ی ماجده ی حضرت کاظم (ع) کنیزی را خریداری نمود و او را تکتم نام نهاد. 

آن بانوی مکرّمه از نظر عقل و دین و تقوا و حیاء و عفاف از بهترین زنان دوران خودش بود و خاتون خود حمیده خاتون را بسیار تجلیل و احترام میکرد و به جهت احترامی که برای بانوی خود حمیده قائل بود هیچ گاه در نزد بانوی خود نمی نشست. روایت شده است که حمیده در باحة عالم خواب رسول خدا (ص) را زیارت نمود پیامبر خدا(ص) به حمیده (۱) فرمود: «ای حمیده نجمه را به پسرت موسى بن جعفر (ص) ببخش زیرا که بزودی موسی بن جعفر (ع) از نجمه دارای پسری خواهد شد که بهترین مردم روی زمین خواهد بود.(بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۵ و ۷)

حمیده پس از این خواب نجمه را به پسرش موسى بن جعفر (ع) بخشید و از آن زمان نجمه خاتون رسماً همسر امام کاظم (ع) شد هنگامی که امام رضا (ع) از آن بانوی مکرمه متولد شد امام کاظم (ع) آن بانوی محترمه را طاهره یعنی بانوی پاک و با تقوا نامید.

حضرت رضا (ع) بسیار شیر مینوشید؛ روزی طاهره درخواست مرضعه نمود. به او گفتند: «مگر شیرت کم شده است؟ فرمود: «نه، ولكن من نمازهای مستحبی و دعاهای زیادی را میخواندم که به سبب شیر دادن به فرزندم و رسیدگی به سایر کارهای او به آن اوراد و دعاها و عباداتم نمی رسم به این جهت برای فرزندم مرضعه میخواهم تا به عبادات و نمازهای مستحبی و نوافل بیشتر برسم. (بحار، ج ۴۹، ص ۵)

 مرحوم شیخ عاملی (ره) در مدح مادر حضرت رضا (ع) چنین فرموده است:

وامه - ام النبين جاريه         او تُكتم من كل عيب عاريه

 از حضرت نجمه خاتون سلام الله عليها مادر حضرت رضا (ع) نقل شده است: «هنگامی که پسرم علی بن موسی الرضا (ع) را باردار بودم هیچ گاه سنگینی حمل را احساس نمیکردم و چون میخوابیدم صدای تسبیح و تهلیل و حمد خداوندی را از رحم خود میشنیدم این موضوع مرا مضطرب و ترسناک مینمود و هنگامی که از خواب بیدار میشدم دیگر چیزی نمی شنیدم . هنگامی که فرزندم حضرت رضا(ع) به دنیا آمد یک دستش را به زمین نهاد و سر به آسمان بلند کرد و لبهایش را حرکت داد و ذکر خدا را می گفت در این هنگام پدرش حضرت موسى بن جعفر (ع) بر من وارد شد و فرمود: ای نجمه ! این کرامت پروردگار بر تو میمون و مبارک باد

هنيئاً لك يا نجمه كرامة رَبِّكِ»

نجمه گوید: در این هنگام نوزاد را به پارچه سفیدی پیچیدم و به آن حضرت دادم آن بزرگوار اذان را در گوش راستش و اقامه را در گوش چپش تلاوت فرمود و بعد آب فرات طلبید و کام نوزاد را با آن برداشت و بعد نوزاد را به من داد و فرمود: «خُذيه فَإِنَّهُ بقيّهُ الله في أرضه، یعنی؛ این کودک را بگیر که او بقیة الله در روی زمین است».(عيون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۰.) 

محمد بن زیاد از دی گوید: «از آقایم موسی بن جعفر (ع) شنیدم که می فرمود: هنگامی که فرزندم رضا (ع) متولد شد ختنه شده و پاک به دنیا آمد و هیچ یک از امامان معصوم (ع) از مادر متولد نمی گردند مگر این که ختنه شده و پاک به دنیا میآیند و لكن ما به جهت عمل به سنت رسول خدا(ص) بر فرزندانمان تیغ را مرور میدهیم»( بخار، چ اسلامیه، ج ۲۵، ص ۴۴)