روزه و رمضان

چرا مردم باید روزه بگیرند و چرا فقط باید در ماه رمضان روزه گرفت؟

در جواب بخش نخست سؤال این پاسخ از امام رضا نقل شده است. به پنج دلیل روزه گرفتن برای مردم واجب شده است:

۱. درد گرسنگی و تشنگی را بیابند و درک کنند؛

۲ با درک درد یاد شده بر فقر و نیاز در آخرت پی ببرند؛ یعنی آن را دلیل بر احتیاجشان در آخرت قرار دهند؛

3. بدین وسیله روزه دار خاشع و ذلیل و فروتن شده، در ضمن بر آنچه از ناحیه گرسنگی و تشنگی به وی متوجه میشود صاحب اجر و عارف و صابر شود. در نتیجه مستحق ثواب میشود. البته فواید دیگری نیز در آن است؛ از قبیل جلوگیری از طغیان شهوات و کنترل هواها 

۴ روزه برای روزه داران در دنیا بر ادای تکالیف واعظ و راضی کننده ایشان است و در آخرت دلیل و راهنماست. برای روزه دار در این دنیا موجب عبرت و موعظه و تمرینی باشد برای آماده سازی آنان به انجام دادن تكاليف

5. بدین وسیله روزه دار سختی گرسنگی و تشنگی بر اهل فقر و مسکنت را در دنیا لمس میکند و این باعث میشود آنچه حقوق مالی و طلب فقرا از اوست بپردازد.

امام رضا در پاسخ به این پرسش که چرا روزه در خصوص ماه رمضان واجب شده است نه ماه های دیگر نیز می فرمایند: به دلیل امتیازاتی که این ماه از ماه های دیگر دارد که این چند نکته از جمله آنهاست

۱ قرآن در ماه رمضان نازل شده است؛

۲ در این ماه حق تعالی بین اهل حق و باطل تفرقه انداخته است. همان طور که خود در قرآن میفرماید: شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقَانِ(1)؛(بقره، ۱۸۵) ماه رمضان ماهی است که قرآن برای راهنمایی مردم و نشانه های هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده است؛

3. ليلة القدر در این ماه است که از هزار ماه بهتر بوده و در آن هر فرمان حکیم تفریق و توزیع میشود و آن ابتدای سال بوده و آنچه از خیر و شر ضرر و منفعت و نیز روزی و مرگ در آن برای انسان مقرر می شود. از این رو به آن لیلة القدر میگویند. 

همچنین در جای دیگر از امام نقل است اگر بپرسند: «چرا خلایق فقط به روزه ماه رمضان امر شده اند نه به کمترو نه به بیشتر از آن؟ در جواب باید گفت: «برای آنکه این مقدار حدی است که از انجام آن هم ضعیف بر می آید و هم قوی و جز این نیست که خداوند فرایض و واجبات را به اندازه ای که در امکان غالب افراد باشد، تعیین فرموده؛ آنگاه ناتوانان را تخفیف داده و آنها را مرخص مینماید و نیز توانایان را ترغیب و تحریص کرده که اگر خواستند غیر ماه رمضان را هم با گرفتن روزه تقرب جویند. چنان که به کمتر از این صلاحشان بود خداوند کمتر می فرمود و اگر محتاج به بیشتر از این بودند به زیاده از این امر می فرمود(1).»(عيون أخبار الرضاء، ج ۲، ص ۱۱۶؛ علل الشرايع، ج۱، ص ۲۷۰)