علل احکام طهارت در مورد میت

. ۱- اگر گفته شود چرا خلائق مأمور شده اند اموات را غسل دهند؟ در جواب گفته میشود:

 لِأَنَّهُ إِذَا مَاتَ كَانَ الْغَالِبُ عَلَيْهِ النَّجَاسَةَ وَ الْآفَةَ وَ الْأَذَي فَأَحَبَّ أَنْ يَكُونَ طَاهِراً إِذَا بَاشَرَ أَهْلَ الطَّهَارَةِ الْمَلَائِكَةَ الَّذِينَ يَلُونَهُ وَ يُمَاسُّونَهُ فِيمَا بَيْنَهُمْ نَظِيفاً مُوَجَهَا بِهِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ رُوِيَ عَنْ بَعْضٍ الْأَئِمَّةِ أَنَّهُ قَالَ لَيْسَ مِنْ مَيِّتِ يَمُوتُ إِلَّا خَرَجَتْ مِنْهُ الْجَنَابَةُ فَلِذَلِكَ وَجَبَ الْعُسْلُ.

زیرا وقتی انسان مرد غالباً آلوده به نجاست و آلودگی است لذا خداوند دوست دارد که وقتی انسان مرده با اهل طهارت و پاکی یعنی فرشتگان که با وی تماس پیدا میکنند ملاقات کرد نظیف و پاکیزه باشد و سپس با این طهارت متوجه به حق عز و جل گردد.

و از برخی ائمه الا مروی است که فرمود: هیچ انسانی نمی میرد مگر آن که از او جنابت خارج می گردد لذا بر میت غسل واجب است.

. ۲- اگر سائل بگوید برای چه خلائق مأمور شده اند میت را کفن کنند؟

در جواب گفته می شود:

لِأَنْ يَلْقَى رَبَّهُ طَاهِرَ الْجَسَدِ وَ لِئَلَّا تَبْدُوَ عَوْرَتُهُ لِمَنْ يَحْمِلُهُ أَوْ يَدْفِنُهُ وَ لِئَلَّا يَظْهَرَ النَّاسُ عَلَى بَعْضٍ حَالِهِ وَ قُبْحِ مَنْظَرِهِ وَ لِئَلَّا يَفْسُوَ الْقَلْبُ مِنْ كَثْرَةِ النَّظَرَ إِلَى مِثْل ذَلِكَ الْعَاهَةِ وَ الْفَسَادِ وَ لِأَنْ يَكُونَ أَطْيَبَ لِأَنْفُسِ الْأَحْيَاءِ وَ لِئَلَّا يُبْغِضَهُ حَمِيمٌ فَيُلْقِيَ ذِكْرَهُ وَ مَوَدَّتَهُ وَ لَا يَحْفَظَهُ فِيمَا خَلَّفَ وَ أَوْصَاهُ وَ أَمَرَهُ بِهِ وَ أَحَبَّ.

برای این که وقتی میت خدا را ملاقات میکند جسدش پاک بوده و نیز عورتش در مقابل کسی که او را حمل میکند یا دفن مینماید مکشوف نباشد و نیز به خاطر آن که مردم بر بعضی از حالات و قبح منظر میت مطلع نشده و نیز از کثرت نظر بر ميت قساوت قلب پیدا نکنند و همچنین پوشاندن میت در کفن برای زنده ها خوشتر میباشد. 

و نیز برای این که نزدیکان میت از دیدن قبح منظر او بر وی خشمناک نشده و او را مبغوض ندارند تا در نتیجه ذکر و محبت او را از دل بیرون کرده و در بین بازماندگانش حفظش ننموده و نسبت به آنچه وصیت و امر و دوست داشته وی را مراعات نکنند.

. ۳- اگر گفته شود چرا خلائق مأمور شده اند میت را دفن کنند؟

در جواب گفته میشود:

لِئَلَّا يَظْهَرَ النَّاسُ عَلَى فَسَادِ جَسَدِهِ وَ قُبْحِ مَنْظَرِهِ وَ تَغيُّر رِيحِهِ وَ لَا يَتَأَذَّي بِهِ الْأَحْيَاءُ بِرِيحِهِ وَ بِمَا يَدْخُلُ عَلَيْهِ مِنَ الْآفَةِ وَالدَّنْسِ وَ الْفَسَادِ وَ لِيَكُونَ مَسْتُوراً عنِ الْأَوْلِيَاءِ وَ الْأَعْدَاءِ فَلَا يَسْمَتُ عَدُوٌّ وَ لَا يَحْزَنُ صديق.

برای این که مردم بر فاسد شدن جسد میت مطلع نشده و از قبح منظر و بدبو شدن او آگاه نگردیده و همچنین زندگان از بوی متعفن او و آفت و آلودگی و فسادی که در جسدش پیدا می شود اذیت و آزار نشوند و نیز به خاطر آن که بدن میت از دید دوستان و دشمنان مستور و پوشیده بماند تا در نتیجه نه دشمنان شماتت کنند و نه دوستان از رؤیت صحنه دلخراش پاشیده شدن جسد او محزون گردند.

. ۴- اگر گفته شود چرا کسی که میت را غسل می دهد امر شده به این که خودش نیز غسل کند؟ 

در جواب گفته می شود

لِعِلَّةِ الطَّهَارَةِ مِمَّا أَصَابَهُ مِنْ نَضْحِ الْمَيِّتِ لِأَنَّ الْمَيِّتَ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ الرُّوحُ بَقِيَ مِنْهُ أَكْثَرُ آفَتِهِ وَ لِئَلَّا يَلْهَجَ النَّاسُ بِهِ وَ بِمُمَاسَّتِهِ إِذْ قَدْ غَلَبَتْ عِلَّةُ النَّجَاسَةِ وَ الْآفَةِ.

برای این که طاهر شود از رطوبتی که از میت به وی رسیده چه آن که روح وقتی از بدن خارج گشت اکثر آفات و قذارات در او باقی می مانند و دیگر آن که به خاطر حریص نشدن مردم به میت و به تماس گرفتن با او زیرا علت نجاست و آلودگی در او غالب میباشد.

. هـ اگر گفته شود چرا اگر مرده غیر انسان همچون پرندگان و چهارپایان و درندگان و غیر اینها را مس کنند غسل واجب نمی شود؟

در جواب گفته می شود:

لِأَنَّ هَذِهِ الْأَشْيَاءَ كُلَّهَا مُلْبَسَةٌ رِيشاً وَ صُوفاً وَ شَعَراً وَ وَبَراً وَ هَذَا كُلُّهُ زَكِي وَ لَا يَمُوتُ وَ إِنَّمَا يُمَاسُ مِنْهُ الشَّيْءُ الَّذِي هُوَ رَكِيُّ مِنَ الْحَقِّ وَ الْمَيِّتِ الَّذِي قَدْ الْبِسَهُ وَ عَلَاهُ.

جهتش آن است که این حیوانات ملبس هستند به لباسی چون پر پشم مو و کرک و بدون تردید این اشیاء پاک بوده و مرگ و موت در آنها معنا ندارد زیرا حیات در آنها نیست تا مرگی باشد و آنچه غالباً از این حیوانات مورد مس واقع می شود همین لباس آنها است که موجب غسل نیست لذا به طور کلی شارع مقدس مس آنها را موجب غسل قرار نداده اگر چه با اجزاء روح دار آنها تماس حاصل شود.

. ع اگر گفته شود چرا خواندن نماز بر میت را بدون طهارت جایز می دانید؟

در جواب گفته می شود:

لِأَنَّهُ لَيْسَ فِيهَا رُكُوعٌ وَ لَا سُجُودٌ وَ إِنَّمَا هِيَ دُعَاءُ وَ مَسْأَلَةٌ وَ قَدْ يَجُوزُ أَنْ تَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَسْأَلَهُ عَلَي أَيِّ حَالَ كُنْتَ وَ إِنَّمَا يَحِبُّ الْوُضُوءُ فِي الصَّلَاةِ الَّتِي فِيهَا رُكُوعٌ وَ سُجُودٌ.

زیرا در این نماز رکوع و سجود نیست بلکه دعا و سؤال رحمت است و در هر حالی می توان دعاء نمود و از خدا سؤال حاجت کرد چه در حال طهارت و چه در غیر آن و وضوء فقط در نمازی واجب است که رکوع و سجود دارد».