حضرت مهدی
. نخستین نشانه های ظهور
ابو نصر بزنطی :گفت از حضرت رضا پرسیدم: آیا ظهور قائم آل محمد نزدیک است؟
فرمود:
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ﷺ حَكَاهُ عَنْ أَبِي جَعْفَر قَالَ أَوَّلُ عَلَامَاتِ الْفَرَجِ سَنَةَ خَمْسٍ وَ تِسْعِينَ وَ مِائَةٍ وَ فِي سَنَةٍ سِتٌ وَ تِسْعِينَ وَ مِائَة تَخْلَعُ الْعَرَبُ أَعِنَّتَهَا وَ فِي سَنَةِ سَبْعِ وَ تِسْعِينَ وَ مِائَةٍ يَكُونُ الْفَنَاءُ وَ فِي سَنَةِ ثَمَانٍ وَ تِسْعِينَ وَ مِائَةٍ يَكُونُ الْجَلَاءُ فَقَالَ أَ مَا تَرَي بَنِي هَاشِمٍ قَدِ انْقَلَمُوا بِأَهْلِيهِمْ وَأَوْلَادِهِمْ
جدم حضرت صادق از پدرش امام محمد باقر نقل کرده که فرمود: نخستین علائم فرج آل محمد سال صد و نود و پنج خواهد بود در سال صد و نود و شش عرب خود را از مشقت و ذلت خلع می کند و در سال صد و نود و هفت نابودی میباشد. و در سال صد و نود و هشت جلای وطن در کار است. آیا نمی بینی بنی هاشم با زن و بچه جلای وطن می کنند؟».
من عرض کردم فقط بنی هاشم جلای وطن مینمایند؟ فرمود:
وَ غَيْرُهُمْ وَ فِي سَنَةِ تِسْع وَ تِسْعِينَ وَ مِائَةٍ يَكْشِفُ اللَّهُ الْبَلَاءَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ وَ فِي سَنَةِ مِائَتَيْنِ يَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ.
آنها و غیر آنها و در سال صد و نود و نه خداوند گرفتاری ها را برطرف می سازد و در سال دویست خدا هر چه خواهد میکند. راوی میگوید عرض کردیم قربانت شویم، از آنچه در سال دویست روی میدهد به ما خبر دهید، فرمود:
لَوْ أَحْبَرْتُ أَحَداً لَأَحْبَرْتُكُمْ وَ لَقَدْ حُبِّرْتُ بِمَكَانِكُمْ فَمَا كَانَ هَذَا مِنْ رَأَى أَنْ يَظْهَرَ هَذَا مِنِّي إِلَيْكُمْ وَلَكِنْ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَي إِظْهَارَ شَيْءٍ مِنَ الْحَقِّ لَمْ يَقْدِرٍ الْعِبَادُ عَلَى سَتْرِهِ.
اگر بنا باشد به کسی خبر دهم البته به شما خواهم گفت چنان که از جای شما اطلاع داشتم ولی مأمور به گفتن نیستم. این مطلب هم صلاح نیست از طرف من به شما اظهار شود ولی هر وقت خدا بخواهد چیز حقی را آشکار سازد بندگان خدا قادر نیستند آن را پنهان کنند.
عرض کردم شما در سال اول از پدر بزرگوارت نقل کردید که در سر فلان ماه و فلان سال دولت اولاد فلان منقضی می گردد و بعد از آن اولاد فلان به سلطنت نمی رسند فرمود: آری این را من برای تو نقل کردم.
عرض کردم وقتی دولت آنها به پایان رسید کسی از قریش به سلطنت میرسد به طوری که کارش بالا گیرد؟
فرمود: نه.
عرض کردم پس چه میشود؟
فرمود: «همان میشود که تو و سایر شیعیان عقیده دارید.
عرض کردم مقصودتان آمدن سفیانی است.
فرمود: نه.
عرض کردم قیام قائم است؟
فرمود: خدا هر چه خواهد میکند
عرض کردم: پس شما قائم هستید؟
فرمود:
لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ وَ قَالَ إِنَّ قُدَّامَ هَذَا الْأَمْرِ عَلَامَات حَدَتْ يَكُونُ بَيْنَ الْحَرَمَيْنِ.
لا حول و لا قوة الا بالله!! سپس فرمود: پیش از آمدن قائم آثار و حادثه ای در بین دو حرم پدید می آید.
عرض کردم آن حادثه چیست؟
فرمود:
عَصْبَةٌ تَكُونُ وَ يَقْتُلُ فُلَانٌ مِنْ آلِ فُلَانٍ خَمْسَةَ عَشَرَ رَجُلًا.
جمعیتی هستند که فلانی از فرزندان فلان پانزده نفر مرد را به قتل میرساند.(ر.ک: قرب الاسناد: ۳۷۰ ح ١٣٢٦؛ بحار ١٨٣:٥٢ ٨)
علامه مجلسی در بیان این روایت می فرماید:
علائم فرج آل محمد در سال صد و نود و پنج اشاره به نزاع امین و مأمون بر سر خلافت است که سرانجام امین مأمون را از خلافت خلع کرد زیرا این واقعه آغاز تزلزل دولت بنی عباس بود. سپس در سال صد و نود و شش کشمکش شدت یافت و میان دو برادر جنگ در گرفت و در سال بعد بسیاری از لشکر آنها نابود گشت. در سال بعد از آن محمد امین کشته شد و بسیاری از بنی عباس جلای وطن کردند حضرت در اینجا از روی توریه و تقیه بنی هاشم را نیز نام برد و لذا فرمود آنها و غیر آنها و در سال صد و نود و نه خداوند گرفتاری های اهل بیت ما را بر طرف ساخت و دشمنان آنها را منکوب کرد و مأمون نامه به حضور آن حضرت امام رضا نوشت و از وی استمداد نمود و او را به طوس طلبید.
و اینکه فرمود: در سال دویست خدا هر چه خواهد میکند اشاره به احترام فوق العاده ایست که مأمون از آن حضرت نمود و او را به خراسان دعوت کرد و در سال بعد یعنی سنه دویست و یک حضرت وارد خراسان گشت و در ماه رمضان همان سال مأمون از مردم برای حضرتش به ولایت عهد خود بیعت گرفت.
و اینکه فرمود: از جای شما اطلاع داشتم یعنی می دانستم در این وقت میآئید این سؤال را از من میکنید. و مقصود اینست که من از پیش آمدها اطلاع دارم ولی مصلحت نیست به شما بگویم.
و اینکه فرمود: «فلانی از فرزندان فلان پانزده نفر را به قتل میرساند» اشاره به حوادثی است که هنگام انقراض دولت بنی عباس و زمان هجوم هلاکوخان مغول برای آنها روی داد که پانزده نفر خلیفه و شاهزادگان بنی عباس بودند.( نک: بحار ١٨٤:٥٢.)
. خروج سفیانی از علائم حتمی ظهور
علی ابن اسباط "(علی بن اسباط كوفي - اوثق ناس و اصدق ایشانست لكن فطحى مذهب بوده و ما بین او و ثقه جليل على بن مهزیار رضوان الله عليه رساله ای رد و بدل شده و علی بن مهزیار رساله کوچکی در رد او نوشته شیخ کشی گفته که فائده
نکرد و بر فطحیت وفات یافت و نجاشی فرموده که رجوع کرد و از احادیث نیز ظاهر میشود که او رجوع به مذهب حق کرده مانند عبد الله بن المغيره و عثمان بن عیسی و امثال ایشان ر.ک رجال کشی : ٥٦٢، رقم ١٠٦١؛ رجال نجاشی : ٢٥٢ رقم ٦٦٣ ؛ خلاصة الاقوال : ١٨٥ رقم ۳۸؛ معجم رجال الحديث ٢٨٤:١٢ رقم ٧٩٣٧).) گوید:
به حضرت امام رضا الله عرض کردم: قربانت گردم ثعلبة بن میمون از علی بن مغیره و او از زید قمی زید العمی) از امام زین
العابدین برای من نقل کرد که فرموده است: قائم ما در موسمی که مردم به حج میروند قیام می کند.
امام رضا الله فرمود:
يَقُومُ الْقَائِمُ بِلَا سُفْيَانِي إِنَّ أَمْرَ الْقَائِمِ حَتْمٌ مِنَ اللَّهِ وَ أَمْرُ السُّفْيَانِي حَثْمٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَا يَكُونُ قَائِمٌ إِلَّا بِسُفْيَانِي
آیا قائم بدون خروج سفیانی(در توصیف وی گفته شده از نسل ابوسفیان میباشد. مردیست ظاهر الصلاح و ذکر خدا مرتباً بر زبانش جاری است، اما از پلیدترین و خبیث ترین مردم است. گروه کثیری را فریب میدهد و با خود همدست می کند. مناطق پنجگانه شام و حمص و فلسطین و اردن و قنسرین را تصرف می نماید و دولت بنی عباس برای همیشه به دستش منقرض می گردد گروه زیادی از شیعیان را به قتل میرساند، سپس از ظهور حضرت صاحب الامر اطلاع مییابد لشکری را به جنگش می فرستد اما به آنجناب دست نمی یابد و در بیابان بین مکه و مدینه به زمین فرو می روند.
(نک: امینی، ابراهیم دادگستر جهان، ص (۲۲۱).) قیام می کند؟! قیام قائم ما از جانب خدا مسلم است و آمدن سفیانی هم حتمی است و قائم ظهور نمی کند مگر بعد از خروج سفیانی».
عرض کردم قربانت شوم آنچه فرمودی امسال واقع می شود؟ فرمود: هر چه خداوند اراده کند خواهد شد. (مَا شَاءَ الله). عرض کردم در سال بعد چطور؟
فرمود: خدا هر کاری را بخواهد میکند. (يَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاء).(ر.ک: قرب الاسناد: ٣٧٤ ح ۱۳۲۹؛ اثبات الهداة : ۷۳۰ ح ۷۲؛ بحار ١٨٢:٥٢.)
برقراری دولت بنی عباس در زمان ظهور
حسن بن ابراهیم گوید به حضرت امام رضا عرض کردم: می گویند قائم در وقتی ظهور میکند که دولت بنی عباس منقرض شده باشد.
حضرت فرمود
كَذَبُوا إِنَّهُ لَيَقُومُ وَ إِنَّ سُلْطَائِهُمْ لَقَائِم.
دروغ گفته اند. موقع ظهور او هنوز دولت بنی عباس برقرار است .(بعید نیست که این روایت در مقام تقیه از آن حضرت صادر شده باشد. زیرا امام در گرماگرم دولت بنی عباس بودند و نمی توانستند از انقراض دولت آنها سخن بگویند. امکان دارد که موقع ظهور امام زمان مجدداً دولتی از بنی عباس بر سر کار آید؛ چنان که سفیانی نیز دولت جدید بنی امیه را تشکیل می دهد.)(ر.ک: الغيبة النعماني : ۳۰۳ ح ۱۱؛ بحار ٢٥١:٥٢ ح ١٣٩.)
انتقام از بازماندگان قاتلان امام حسین
عبد السلام بن صالح هروی گوید:
به حضرت رضا عرض کردم: یا ابن رسول الله! چه می فرمائید در باره این حدیث که حضرت صادق لا فرمود: هر گاه قائم قیام کرد بازماندگان کشتگان امام حسین به کیفر اعمال پدرانشان کشته میشوند؟
فرمود: همین طور است.
عرض کردم پس اینکه خداوند در قرآن میفرماید: «و لا تزر وازرة وزر أخری؛ گناه کسی را به پای کسی نمی نویسند - فاطر: ۱۸؛ یعنی چه؟
فرمود:
صَدَقَ اللَّهُ فِي جَمِيعِ أَقْوَالِهِ وَلَكِنْ ذَرَارِي قَتَلَةٍ الْحُسَيْنِ يَرْضَوْنَ بِفِعَالِ آبَائِهِمْ وَيَفْتَخِرُونَ بِهَا وَ مَنْ رَضِيَ شَيْئاً كَانَ كَمَنْ أَتَاهُ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا قُتِلَ بِالْمَشْرِقِ فَرَضِيَ بِقَتْلِهِ رَجُلٌ بِالْمَعْرِبِ لَكَانَ الرَّاضِي عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَرِيكَ الْقَاتِلِ وَ إِنَّمَا يَقْتُلُهُمُ الْقَائِمُ إِذَا خَرَجَ
لِرْضَاهُمْ بِفِعْل آبَائِهِمْ.
«آنچه خدا فرموده صحیح است ولی بازماندگان کشتگان امام حسین ها از اعمال پدرانشان راضی هستند و افتخار به آن میکنند و هر کس از چیزی راضی باشد مثل اینست که آن را انجام داده است. اگر مردی در مشرق کشته شود و مرد دیگری در مغرب راضی به کشته شدن او باشد در نزد خدا شریک جرم قاتل است!
علت اینکه قائم اولاد قاتلان امام حسین را هنگام ظهورش به قتل میرساند اینست که آنها از عمل پدرانشان خشنود هستند. عرض کردم قائم شما از چه طائفه ای شروع می کند؟ فرمود: يَبْدَأُ بَنِي شَيْبَةَ فَيَقْطَعُ أَيْدِيَهُمْ لِأَنَّهُمْ سُرَّاقُ بَيْتِ اللَّهِ عَزَّ وَ
جل.
از بنی شیبه و دستهای آنها را قطع می کند. زیرا آنان دزدان خانه خدا در مکه معظمه هستند.( ر. ك: علل الشرايع ۱: ۲۲۹ ح ۱؛ عيون اخبار الرضا ٢٧٣:١ ح ۵؛ وسائل الشيعه ۱٣٨:١٦ ح ۲۱۱۸۰؛ تفسیر صافی ۲: ١٧٧؛ بحار ٢٩٥:٤٥ ح ١.)
یکی از عوامل غیبت امام زمان
حسن بن علی بن فضال گوید حضرت رضا الله فرمود:
كَأَنَّى بِالشَّيْعَةِ عِنْدَ فَقْدِهِمُ الثَّالِثَ مِنْ وُلْدِي يَطْلُبُونَ الْمَرْعَي فَلَا يَجِدُونَهُ.
گویا می نگرم که شیعیان پس از درگذشت فرزند سوم من حيران و سرگردان شده اند».
گفتم یا ابن رسول الله چرا شیعیان چنین وضعی خواهند داشت؟
فرمود برای اینکه امام آنها غائب خواهد شد.
گفتم: چرا غائب می گردد؟
فرمود:
لِئَلَّا يَكُونَ فِي عُنُقِهِ لِأَحَدٍ حُجَّةٌ إِذَا قَامَ بِالسَّيْف.
برای اینکه هنگام ظهور بیعت کسی را در گردن نداشته باشد.(ر.ک: علل الشرايع ٢٤٥:١ ح ٦؛ عيون اخبار الرضا ء ٢٧٣:١ ح ٦؛ اكمال الدین ٢: ٤٨٠ ح ٤؛ بحار ١٥٢:٥١ ح ۲؛ مسند الامام الرضا ء ۱: ۲۲۰ - ۳۸۳)
وقت معلوم (سوره حجر، آیه ۳۸: «إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ .)، روز خروج حضرت مهدی
حسین بن خالد گوید حضرت رضا الله فرمود: لَا دِينَ لِمَنْ لَا وَرَعَ لَهُ وَ لَا إِيمَانَ لِمَنْ لَا تَقِيَّةَ لَهُ وَ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ وَ أَعْمَلُكُمْ بِالتَّقِيَّةِ.
دین ندارد کسی که پرهیز کاری ندارد ایمان ندارد کسی که تقیه ندارد گرامی ترین شما در نزد خداوند آن کسی است که به تقیه عمل کند».
گفته شد یا ابن رسول الله تا چه وقت تقیه لازم است؟
فرمود:
إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ، وَ هُوَ يَوْمَ خُرُوجٍ قَائِمِنَا فَمَنْ تَرَكَ التَّقِيَّةَ قَبْلَ حُرُوجٍ قَائِمِنَا فَلَيْسَ مِنَّا.
تا روز معلوم که روز خروج قائم ما اهل بیت باشد و هر کس قبل از خروج مهدی ترک تقیه کند از ما نیست».
گفته شد قائم شما اهل بیت کیست؟ حضرت رضا فرمود:
الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ يُطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضِ مِنْ كُلِّ جَوْرٍ وَ يُقَدِّسُهَا مِنْ كُلِّ ظُلْمِ وَ هُوَ الَّذِي يَسُكُ النَّاسُ فِي وِلَادَتِهِ وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَيْبَةِ قَبْلَ حُرُوحِهِ فَإِذَا خرَجَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ وُضِعَ مِيزَانُ الْعَدْلِ بَيْنَ النَّاسِ فَلَا يَظْلِمُ أَحَدٌ أَحَداً وَ هُوَ الَّذِي تُطْوَي لَهُ الْأَرْضِ وَ لَا يَكُونُ لَهُ ظِلٍّ وَ هُوَ الَّذِي يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِهِ يَسْمَعُهُ جَمِيعُ أَهْلِ الْأَرْضِ بِالدُّعَاءِ إِلَيْهِ أَلَا إِنَّ حُجَّةَ اللَّهِ قَدْ ظَهَرَ عِنْدَ بَيْتِ اللَّهِ فَاتَّبِعُوهُ فَإِنَّ الْحَقَّ مَعَهُ وَ فِيهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلُ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِين.
چهارمین فرزند من که فرزند سیده کنیزان است. خداوند متعال به وسیله او زمین را از جور و ظلم پاک میکند و از ستم منزه میسازد و او همان است که مردم در ولادت او شک میکنند و او قبل از ظهورش مدتی از دیدگان پنهان میباشد و هر گاه ظهور کند زمین را روشن میکند و میزان عدل را در جامعه برپا می سازد.
مهدی همان است که زمین برای او در هم پیچیده می گردد، و او را سایه نیست و منادی مردم را بطرف او دعوت می کند و همه اهل زمین دعوت منادی را استماع می کنند.
منادی میگوید حجت خداوند در زمین ظاهر شده او را متابعت کنید که حق با او است و در متابعت او و خداوند متعال در این باره فرمود: «إِن نَّشَأْ نُنَزِّلَ عَلَيْهِم مِّنَ السَّمَاءِ وَايَةً فَظَلَّتْ أَعْنَقُهُمْ لَهَا خَضِعِينَ - شعراء : ١.٤(ر.ک: اکمال الدین : ۳۷۱ ح ۵؛ كفاية الاثر : ٢٧٤؛ مشكاة الانوار: ٩٠؛ إعلام الورى ٢٤١:٢؛ كشف الغمه ۳: ۳۳۱؛ تفسير نور الثقلين ٤٧:٤ ١٣؛ ينابيع الموده ۳۸۷:۳.)
صص191-201
صداهای آسمانی قبل ظهور
حسن بن محبوب گوید از امام علی بن موسى الرضا شنیدم که می فرمود:
لَا بُدَّ مِنْ فِتْنَةِ صَمَّاءَ صَيْلَم يَسْقُطُ فِيهَا كُلُّ بِطَانَةٍ وَ وَلِيجَة وَ ذَلِكَ عِنْدَ فَقْدَانِ الشَّيعَةِ الثَّالِثَ مِنْ وَلْدِي يَبْكِي عَلَيْهِ أهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ كَمْ مِنْ مُؤْمِن مُتَأَسِّفَ حَرَّانُ حَزِينٌ عِنْدَ فَقْدِ الْمَاءِ الْمَعِينِ كَأَنَّى بِهِمْ أَسَرَّ مَا يَكُونُونَ وَ قَدْ نُودُوا نِدَاءً يَسْمَعُهُ مَنْ بَعُدَ كَمَا يَسْمَعُهُ مَنْ قَرُبَ يَكُونُ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَ عَذَاباً عَلَى الْكَافِرِينَ.
آشوبی روی میدهد که زیرکان و شخص با احتیاطی که از خواص ما میباشند نیز دامنش به آن ورطه کشیده می شود و
این به هنگامی است که شیعیان سومین (امام) از اولاد مرا از دست بدهند. اهل آسمان و زمین بر وی گریه می کنند. چه بسیارند مؤمنینی که موقع از دست رفتن «ماء معین» آب صاف و زلال (قائم) متأسف و تشنه و محزون میباشند.
گویا آنها را میبینم که بسیار مسرورند! آنها را صدا می زنند و آن صدا از دور شنیده میشود چنان که از نزدیک شنیده می شود و آن صدا برای اهل ایمان رحمت و برای کفار عذاب است».
عرض کردم آن صدا چیست؟
فرمود:
يُنَادَوْنَ فِي رَجَب ثَلَاثَةَ أَصْوَات مِنَ السَّمَاءِ صَوْتاً مِنْهَا أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ وَ الصَّوْتِ الثَّانِيَ أَرْفَتِ الارْفَةُ يَا مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الصَّوْتِ الثَّالِثَ يَرَوْنَ بَدَنَاً بارزاً نَحْوَ عَيْنِ الشَّمْسِ هَذَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ قَدْ كَرَّ فِي هَلَاكِ الظَّالِمِينَ وَ فِي رِوَايَةِ الْحِمْيَرِى وَالصَّوْتُ بَدَنٌ يُرَيِ فِي قَرْنِ الشَّمْسِ يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ بَعَثَ فُلَانَا فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا ] وَ قَالَا جَمِيعاً فَعِنْدَ ذَلِكَ يَأْتِي النَّاسِ الْفَرَجُ وَ تَوَدُّ النَّاسُ لَوْ كَانُوا أَحْيَاءً وَيَسْفِي اللَّهُ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِين.
در ماه رجب سه صدا از آسمان شنیده میشود:
صدای اول اینست أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ» یعنی «آگاه باشید خدا مردم ستمگر را لعنت می کند - هود : ۱۸».
صدای دوم میگویند ای اهل ایمان روز رستاخیز نزدیک است - نجم: ۵۷ و در صدای سوم شخصی را در سمت خورشید می بینند که میگوید این امیر المؤمنین است که برای کشتن بیدادگران حمله می آورد.
در روایت حمیری میگوید در صدای سوم شخصی از نزدیک خورشید دیده میشود که میگوید: خداوند فلانی را فرستاد سخنان او را بشنوید و از وی پیروی کنید و هر دو راوی حمیری و حسن بن محبوب گفته اند: در این موقع فرج و آزادی مردم و آنها که مرده اند و دوست داشتند که شاید در آن وقت زنده میبودند فرا می رسد، و خداوند سینه های مردم با ایمان را شفا می دهد.( ر.ك: الغيبة شيخ طوسی: ٤٣٩ ح ٤٣١ ؛ بحار ٥٢: ٢٨٩ ح ۲۸)
پرچمهای شهر قیس از نشانه های ظهور
حسن بن جهم گوید:
مردی از امام رضا پرسید کی فرج آل محمد فرا می رسد؟
فرمود میخواهی مفصل بیان کنم یا مجمل و سربسته؟
عرض کردم به طور اجمال بفرمائید
فرمود:
إِذَا تَحَرَّكَتْ رَايَاتُ قَيْسٍ بِمِصْرَ وَ رَايَاتُ كِنْدَةً بِخَرَاسَانَ أَوْ ذَكَرَ غَيْرَ كِنْدَة.
هنگامی که پرچمهای شهر قیس در مصر و پرچم های کنده در خراسان به حرکت آمد موقع فرج است.
راوی گوید گویا حضرت به جای کنده چیزی دیگر فرمود».(ر.ک: الارشاد : ٣٤٠؛ الخرائج و الجرائح ٣: ١١٦٥؛ ٢١٤:٥٢ ٦٨.)
صص203-206